Ubuntu Nedir, Ne İşe Yarar?

Ubuntu, adı Güney Afrika ideolojisi Ubuntu’dan (“humanity towards others/başkalarına karşı insanlık”) gelen Debian GNU/Linux tabanlı bir Linux dağıtımıdır.

Sistemin kullanım kolaylığı ve kurulumuna güçlü bir şekilde odaklanarak ortalama kullanıcı için güncellenmiş ve kararlı bir işletim sistemi sağlar. Diğer dağıtımlar gibi, normalde ücretsiz veya açık kaynak lisansı altında dağıtılan birden çok uygulama paketinden oluşur.

Ubuntu Tarihi

8 Temmuz 2004’te Mark Shuttleworth ve şirketi Canonical Ltd., “Linux for humans/insanlar için Linux” sloganı altında Ubuntu dağıtımının kurulacağını duyurdu. Bunun ilk finansmanı 10 milyon dolardı (ABD doları). Proje, dünyanın en popüler kar amacı gütmeyen GNU/Linux dağıtımı olan Debian GNU/Linux’un çalışma biçiminden hayal kırıklığına uğramış bazı programcıların girişiminden doğdu.

Multidisipliner bir grup oluşturduktan sonra, programcılar Thawte şirketini kendi garajında ​​kurduktan dört yıl sonra, VeriSign’a satan Güney Afrikalı bir girişimci olan Mark Shuttleworth’un 575 milyon dolar (US $) karşılığında mali destek almaya karar verdiler.

Shuttleworth, projeyi sempati ile inceledi ve böyle yeni şirketler yaratma konusundaki deneyimini birleştirerek kendi kendini sürdüren bir inisiyatife dönüştürmeye karar verdi. Programcılar sistemi bir araya getirirken, Shuttleworth, isimsiz dağıtım (“no-distro”) ile ilgilenmek için küçük bir pazarlama kampanyası yürütme fırsatı yakaladı. Birkaç aylık çalışma ve kısa bir test döneminden sonra, Ubuntu’nun (Warty Warthog) ilk versiyonu 20 Ekim 2004’te yayınlandı.

İsim Hakkında

Güney Afrika’nın insanlara sadakat ve aralarındaki ilişkilere odaklanan kendi etik ideolojisidir. Kelime, Zulu ve Xhosa lehçelerinden geliyor.

Geleneksel bir Afrika konsepti olarak algılanıyor ve yeni Güney Afrika Cumhuriyeti’nin kurucu ilkelerinden biri olarak kabul ediliyor, ek olarak bir Afrika Rönesansı fikrine bağlıdır. İsim ilkesinin kabaca çevirisi “başkalarına karşı insanlık” olacaktır. Başka bir çeviri şöyle olabilir: “tüm insanlığı birleştiren evrensel bir birliktelik bağına olan inanç”.

Karakteristikleri

İki donanım mimarisini destekliyor: Intel x86, X86-64; ancak gayri resmi olarak beş mimariye daha taşınmıştır: PowerPC, HP PA-RISC, SPARC, IA-64 ve Playstation 3. 9.04 sürümü itibariyle ARM işlemcileri için resmi destek sunulmaya başlandı. 2016 yılından bu yana bulut bilişim ve Nesnelerin İnterneti (IoT) yönündeki çabalarını artırdı. Bu nedenle, Ubuntu Core adlı Nesnelerin İnterneti odaklı bir dağıtım doğdu ve prensip olarak Amazon’un Azure mimarileri ve Google’ın GCP’sine destek ekledi.

Tüm GNU/Linux tabanlı dağıtımlarda olduğu gibi, mümkün olmayan diğer tescilli işletim sistemlerinden farklı olarak, makinelere yüklenen tüm uygulamaları Repositories/Havuzlar aracılığıyla eşzamanlı olarak güncelleyebilir.

Dağıtım ücretsiz yazılım topluluğunun sunabileceği en iyi çeviri ve erişilebilirlik altyapısını kullanarak Ubuntu’yu mümkün olduğunca çok kişi tarafından kullanılabilir hale getirir. Bu dağıtım 140’tan fazla dile çevrilmiştir ve her kullanıcı internet üzerinden bu amaca gönüllü olarak katkıda bulunabilir.

Geliştiricileri, diğer açık kaynaklı uygulama projelerinin, özellikle de Debian topluluğunun çalışmalarına büyük ölçüde güveniyor.

Düzenli ve öngörülebilir bir temelde yayınlanır; her yıl Nisan ve Ekim aylarında LTS için her yılın Nisan ayı olmak üzere yeni bir sürüm yayınlanmaktadır. Mevcut kararlı sürümü kullanabilir veya geliştirilmekte olan sürümü geliştirmeye yardımcı olabilirsiniz.

Her sürüm en az 9 ay desteklenir. En uzun destek, on yıl, Nesnelerin İnterneti (IoT), sunucular ve bulut hizmetleri için LTS (Uzun Süreli Destek) sürümleri tarafından alınır. Masaüstü Genişletilmiş Destek (LTS) sürümleri 5 yıllık destek alır. Bu tür destek 18.04 sürümü ile başladı. Sürüm 12.04’ten 16.04’e kadar, sunucular ve masaüstündeki LTS sürümleri için destek 5 yıldı. Sürüm 12.04’ten önce, genişletilmiş destek masaüstü sürümü için üç yıl ve sunucular için beş yıl idi.

Topluluk

İngilizce dilini bilen ve internet bağlantısı olan herhangi bir kullanıcı, proje topluluğunun resmi wiki sayfasında Ubuntu’nun gelecekteki sürümleri için fikirlerini sunabilir.

Şubat 2008’de, kullanıcıların fikirlerini göndermelerine ve geri kalanı için oy kullanmalarına olanak tanıyan “Beyin Fırtınası” sayfası açıldı. Ayrıca önerilen fikirlerden hangilerinin geliştirildiği veya planlandığı bildirilmektedir.

Kurulum

Tüm sürümleri ücretsiz olarak sağlanır. Dağıtım CD’leri, ShipIt hizmeti aracılığıyla talep eden herkese ücretsiz olarak gönderilir ve 11.04 sürümünden Canonical bu hizmeti sonlandırmaya karar verdi.

ISO görüntülerini disklerden doğrudan indirerek veya P2P ağları ve Torrents dosyaları aracılığıyla indirmek, böylece HTTPS üzerinden geleneksel indirme yöntemi korunmasına rağmen, sunucu aşırı yüklenmesini önler.

Kurulum Türleri:

   Masaüstü kurulum CD’si veya live/canlı CD

Daha çok canlı CD olarak adlandırılan masaüstü CD’si, bilgisayarda değişiklik yapmadan Ubuntu’yu test etmenizi ve daha sonra kalıcı olarak yüklemek için bir seçenek eklemenizi sağlar. Bu tür bir CD, kullanıcılar için en çok ihtiyaç duyulan CD’dir. Bu kurulumu tamamlamak için en az 1 GB RAM gerekir.

   Alternatif kurulum CD’si

Bazı özel kurulumları çalıştırmanızı sağlar. Bu CD aşağıdaki durumlar için sağlanmıştır:

• Önceden yapılandırılmış OEM sistemlerinin oluşturulması.
• Otomatik dağıtım yapılandırması.
• Ağ erişimi olmadan önceki kurulumlardan yükseltme.
• LVM ve / veya RAID bölümleme.
• Metin modu yükleyicisi, 512 MB RAM’e sahip sistemlerde çalışmasına izin verir, bu da canlı CD’nin gereksinimlerine kıyasla bir azalmadır.

   Ağ kurulum CD’si

Minimal CD olarak da adlandırılır, sadece ortalama 10 Mb alan bir ISO görüntüsünden kaydedilir. Resim, temel sistemi resmi Canonical/Kanonik depolardan indirmek için gerekli paketleri içerir ve ardından grafik kullanıcı arayüzünü seçebileceğiniz bir ekran gösterir. Bu kurulum yöntemi alternatif bir CD ile aynıdır, sadece paketleri depolardan indirir.

   Sunucu kurulum CD’si

Ubuntu’yu sunucu olarak kullanılan bir bilgisayara kalıcı olarak yüklemenizi sağlar. Daha sonra kurulabilmesine rağmen, grafik kullanıcı arabirimi yüklemez.

   Özel Canlı CD/DVD

Herkesin mevcut bir Ubuntu kurulumundan kolayca özel bir Canlı CD/DVD oluşturmasına izin veren Remastersys, Özelleştirme Kiti veya Rekonstrüktör gibi araçlar vardır.

   Live/Canlı USB

8.10 sürümünden beri CD’de bulunan bir araç, dağıtımın Canlı USB’sinin oluşturulmasına izin verir, böylece sistem bir USB bellekten yüklenebilir, verilerin üzerine kaydedilmesine ve yakılmasına gerek kalmadan ancak yalnızca anakartı USB ortamından önyüklemeyi destekleyen bir PC’de önyükleme yapabilir.

   Wubi

Windows işletim sistemleri için GPL altında lisanslı ücretsiz ve resmi bir yükleyicidir. Program, en son LiveCD’lerde mevcuttur, ancak resmi sayfadan indirmek mümkündür. Wubi, GNU/Linux’a alışkın olmayan Windows kullanıcılarının, biçimlendirme veya bölümleme sırasında bilgi kaybetme riski olmadan Ubuntu’yu yüklemesine ve kaldırmasına izin verir.

Paket Organizasyonu

Lisanslardaki farklılıkları ve kullanıcıların bildirdiği sorunların giderildiği önceliği göstermek için tüm uygulamaları bileşenler adı verilen dört bölüme ayırır. Bu bileşenler main, restricted, universe ve multiverse’dir.

Varsayılan olarak, çoğu kullanıcının temel ihtiyaçlarını karşılayan bir paket paketi yüklenir. Ubuntu’nun universe bileşen paketleri genellikle unstable branch (Sid) paketlerine ve Debian deney havuzuna dayanır.

1. Main

Yalnızca lisans gereksinimlerini karşılayan ve ekibinizden destek alabileceğiniz paketleri içerir. Bu, en genel amaçlı Linux sistemleri için ihtiyacınız olan her şeyi içermeyi amaçlamaktadır. Bu bileşendeki paketler, teknik desteği ve zamanında güvenlik geliştirmelerini garanti altına almıştır.

2. Restricted

Geliştiricileri tarafından desteklenen, ancak genel olarak dahil edilecek herhangi bir ücretsiz lisans altında bulunmayan programı içerir. Bu, ATI ve NVIDIA için olan bazı grafik kartları için özel sürücüler gibi paketleri içerir. Geliştiricilerin kaynak koduna erişimi olmayabilir, çünkü destek düzeyi anadan daha sınırlıdır.

3. Universe

Kısıtlı bir lisansı olan veya olmayan, ancak Ubuntu ekibi tarafından değil topluluk tarafından desteklenen çok çeşitli programlar içerir. Bu, kullanıcıların sisteme her türlü programı, desteklenen paketler dışında bir yerde tutmalarını sağlar: main ve restricted.

4. Multiverse

Açık kaynaklı uygulamaların gereksinimlerini karşılamadıkları için desteklenmeyen paketler içerir.

   Ubuntu Varyantları

Ubuntu ile aynı anda yayınlanan çeşitli Ubuntu varyantları vardır. En önemlileri:

1. Kubuntu: KDE’yi grafik bir ortam olarak kullanır.
2. Ubuntu Server: Sunucu ortamı için tasarlanmıştır ve isteğe bağlı olarak kurulabilmesine rağmen herhangi bir grafik ortamı içermez.
3. Edubuntu: 8.04 sürümünden itibaren ek bir paket olan ve okul ortamları için tasarlanan bir türdür fakat uzun yılladır desteklenmemektedir.
4. Xubuntu: Xfce masaüstü ortamını kullanır.
5. Lubuntu: LXDE masaüstü ortamını kullanır.
6. Ubuntu Studio: 16.04 sürümü Ubuntu ailesinin resmi bir parçası olduğu için multimedya ile çalışmak üzere tasarlanmıştır.
7. Tiflobuntu: Kör ve az gören insanlar için bir Ubuntu sürümüdür. Braille hattı üzerinden çalışır. Resmi desteği yoktur ve proje şu anda terk edilmiştir. Bunun yerine, Ubuntu varsayılan olarak erişilebilirlik araçları içerir.
8. Kubuntu Netbook Edition: KDE arayüzlü netbook ve laptop’lar için hazırlandı.
9. Ubuntu Mobile: Ubuntu Touch ile entegre mobil cihazlar için bir sürümdür. 2016 yılında Canonical tarafından terk edildi, hala topluluk desteği var.
10. Ubuntu Budgie: Budgie grafik ortamını kullanır ve Ubuntu’nun 18.04 sürümünden resmi bir sürümüdür.

   Geliştirici Zirvesi

Ubuntu Geliştirici Zirvesi, en iyi Ubuntu geliştiricilerini Kanonik mühendislerle bir araya getirme işlevini yerine getiriyor. Etkinlik, Ubuntu’nun gelişimine karar vermek ve raporlamak ve işletim sistemine en çok dahil olan topluluk üyeleriyle birlikte bir ekip olarak karar vermek için önceden belirlenmiş bir yerde gerçekleşir.

Zirve beş gün sürer ve yeni bir versiyonun her döngüsünün başında yapılır. Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Belçika, İspanya, Fransa, Kanada, Avustralya, Macaristan gibi dünyanın farklı bölgelerinde gerçekleştirilir.

Etkinliğin sürdüğü günlerde, işletim sisteminin ve bitişik projelerin tüm yönleriyle ilgili farklı oturumlar düzenlenir. Oturumlarda fikirler, tartışmalar, planlar ve işbirliği teşvik edilir.

İlk zirveler Ubuntu Geliştirici Zirvesi olarak adlandırılmadı, sadece Nisan 2004’te sadece Canonical ekibi üyeleri tarafından düzenlenen ilk Londra, İngiltere’de (Canonical headquarters/Canonical karargahı) düzenlenen “Ubuntu events/Ubuntu etkinlikleri” olarak listelendi. Haziran 2006 itibariyle, Fransa, Paris’te Ubuntu Geliştirici Zirvesi olarak listelendi. Şimdiye kadar, son gerçekleştirilen UDS Mayıs 2012’de Amerika Birleşik Devletleri, Oakland’da (California) yapıldı.

   Ubuntu Adları

Kurulduğu günden bu yana, bu işletim sisteminin her versiyonunda bir hayvan ve aynı harfle başlayan göreceli bir sıfattan oluşan bir takma ad vardı. Buna ek olarak, 6.06 versiyonlarından Dapper Drake’den bu isimler, Edgy Eft 6.10, 7.04, Feisty Fawn ve daha sonra en son sürüm olan 12.10 Quantal Quetzal’e kadar alfabetik bir ilerleme izledi.

   İş Dünyasında Kullanım

Google’ın masaüstünde kullandığı birden çok GNU/Linux dağıtımından biri, Goobuntu adını verdikleri Ubuntu’nun bir türevidir. Ekim 2008’de Wikipedia sunucularını Ubuntu Sunucusuna taşıdı. WorksWithU, Ubuntu kullanan şirketlerin, üniversitelerin, işletmelerin ve diğerlerinin kayıtlı olduğu bir dizindir.

   Açık Kaynak Kodlu

Ubuntu depolarında özgür olmayan yazılımın varlığı, Linux Çekirdeğindeki özgür olmayan ürün yazılımına ek olarak, GNewSense’in öne çıktığı serbest olmayan uygulamaların gayri resmi ve titizlikle serbest türevlerine yol açtı.

Buna yanıt olarak, 10 Temmuz 2007’de, Ubuntu’nun resmi bir türevi olan “ultra-ortodoks bir lisanslama vizyonu” ile karakterize edilen Gobuntu açıklandı. Bu, tam kaynak içerir ve tüm mod, remix ve yeniden dağıtım haklarıyla birlikte gelir.

Bununla birlikte, Hardy Heron’un piyasaya sürülmesinden sonra, Gobuntu geliştirmesi durduruldu ve bağımsız bir dağıtım değil, Ubuntu’da “sadece ücretsiz yazılım” kurulum seçeneği olacağı duyuruldu.

   Sürümleri