RTCP (Real-Time Transport Control Protocol) Nedir? | Nasıl Çalışır?

Real-Time Transport Control Protocol (Gerçek Zamanlı Aktarım Kontrol Protokolü) adı verilen önemli bir şey olan RTCP, insanların İnternet’te konuşmasına yardımcı olur. Çevrimiçi olarak bir şeyler gönderdiğimizde güvenli olmasını sağlar; kimse buna göz yumamaz.

Ayrıca RTP ile de iyi çalışır; bu da İnternet üzerinden konuşmak, görüntülü görüşme yapmak ve çevrimiçi oyun oynamak gibi şeyleri çok daha iyi hale getirir.

Ağ İletişiminde RTCP Protokolü Nedir?

RTCP, RTP’nin yaptığı gibi paket gönderme işini yapar. Bu süreçte ulaşım sistemini kullanıyor ve kontrol verilerini oturumdaki tüm katılımcılarla düzenli olarak paylaşıyor.

Ancak RTP’den farklı bir bağlantı noktası kullanır ve genellikle bir akıştaki (streaming) ardışık kaynaklara dayanır.

RTCP’nin geri bildirimi, verilerin kalitesiyle ilgili bilgilerin paylaşılmasından sorumludur. Verileri kullandığında uygulamanın performansı iyileşir. Ayrıca bit hızını azaltmak için kodlamayı ayarlar.

Tanımlama sistemi, RTP kaynakları için taşıma katmanında tutarlı bir görevdir. Üstelik farklı parçaları ustaca bir araya getirerek herkesin ses ve videosunun mükemmel bir şekilde birlikte çalışmasını sağlar.

Oturum sırasında katılımcılara geri bildirim ve açıklamaları düzenli olarak paketler halinde gönderir. Daha sonra daha fazla katılımcının katılmasını sağlamak için bu paketleri gönderme hızını kontrol ederler.

Katılımcılar, diğer tüm katılımcılara kontrol paketleri gönderdikleri için her birinin sayısına bakarlar. Bu numarayı kullanarak kontrol paketlerinin gönderim hızını hesaplarlar.

Bir oturumun katılımcıları ve hizmet kalitesi hakkında temel bilgilerin bir RTP akışında iletilmesine olanak tanıyan bir protokoldür.

RTCP Gelişimi ve Tarihi

İnternetin ilk günlerine kadar uzanan ses ve görüntü aktarım teknolojisinin gelişimi RTCP’nin tarihiyle bağlantılıdır.

Bu nedenle, gerçek zamanlı veri aktarımını sağlamak için IETF, 1996 yılında RFC 1889 ile RTCP’yi tanıttı. Bu dosya, protokolün basit çalışmasına ek olarak veri toplama ve paylaşma özelliğine de sahiptir.

90’lı yıllarda insanlar anında çevrimiçi ses ve videonun özlemini çekiyordu. O zamanlar İnternet’te gerçek zamanlı veriler yoktu; bu çok önemliydi. Geliştiricilerin RTP ve RTCP protokollerini oluşturmasının nedeni budur.

Zamanla bunu daha da geliştirdiler ve sonuç olarak RFC 3550 belgesini sundular. Bu dosya işleri yapma şeklimizi geliştirdi: bize daha fazla seçenek sunuyor, daha sorunsuz çalışmasını sağlıyor ve çok daha iyi performans gösteriyor.

Günümüzde İnternet’in temel bir insan ihtiyacı olduğu düşünüldüğünde RTCP gibi protokollerin web platformlarında ne kadar hayati önem taşıdığını anlayabiliriz.

Gerçek Zamanlı Protokolün Özellikleri Nelerdir?

Gerçek Zamanlı Aktarım Kontrol Protokolünün temel yönlerine göz atalım.

1. Kontrol ve İzleme

Fonksiyonundan da anlaşılacağı üzere gerçek zamanlı akışlarda kontrollü veri aktarımını sağlar ve takibini sağlar. Aynı zamanda iki taraf arasında güvenli bilgi alışverişini sağlar. Birkaç kelimeyle temel amaç çevrimiçi toplantıların kalitesini artırmaktır.

2. İstatistik Toplama

Gerçek zamanlı protokol, veri akışı sırasında gecikme süreleri, kayıp oranları veya bant genişliği gibi istatistikleri toplar. Toplanan, doğası gereği değerli veriler, ağ yöneticileri ve yazılım geliştiricileri için hayati öneme sahiptir.

3. Verileri Raporlama

İstatistik verilerini karşılaştırarak, veri kalitesine ilişkin bazı raporlar da hazırlıyorlar. Bu sayede geliştiriciler bu raporlardan yararlanarak uygulamalarını geliştirebilirler.

4. Zamanlayıcılar

Gerçek zamanlı protokol, bağlantı kalitesini mümkün olduğu kadar yüksek tutmak için akışı belirli aralıklarla zamanlayıcılar aracılığıyla kontrol eder. Bu sayede olası link sorunlarını engeller ve önlem alır.

5. Paket Yapısı

Veri toplama ve raporlama işini tamamlayan RTCP paketi, trafik akışına ilişkin bilgi ve istatistikleri içerir.

6. Esneklik

Farklı uygulamalarla iyi çalıştığı için esnektir. Bu sayede diğer gerçek zamanlı yazılımlarla sorunsuz çalışır.

7. Güncellemeler ve Standartlar

IETF, Gerçek Zamanlı aktarım protokolünü düzenli olarak günceller. Bu yüzden gelişen teknolojiye ve ihtiyaçlara göre değiştiği için güncel kalıyor.

Temel Çalışma Prensibi

Her paket, RTP veri paketleri gibi sabit bir bölümle başlar. Ayrıca paket türüne göre yapılandırılmış değişken uzunluklu öğeler içerir.

Bu protokol, görevi sırasında öncelikle bant genişliğine göre veri paketlerinin (SR/RR) alınmasına ilişkin istatistikleri kontrol eder. Daha sonra en yüksek hıza ulaştığında paketleri gönderir.

Oturumdaki yeni alıcılar, kaynağı bir CNAME değer kaynağından anlıyor. Süreci belirlemek için ilk paketteki paket türlerinin sayısını kontrol ederler.

Ayrıca gerçek zamanlı protokol, bir veya iki kişiden binlerce katılımcıya izin verecek şekilde paket iletim aralığını hesaplar. Bunun için katılımcılar arasında hesaplama yaparken her bir oturumun bant genişliğini kullanır.

Yani bant genişliğinin ağın kapasitesi kadar olması ve oturumu başlatan uygulamanın hız değerini sağlaması gerekiyor.

RTCP ve RTP İlişkisi

RTCP ve RTP, ses, video ve diğer verileri web üzerinden gerçek zamanlı olarak iletmek için işbirliği yapar. Bu iki protokol arasındaki fark şudur:

1. RTP: Gerçek zamanlı bilgileri paketler, iletir ve alır. Kısaca veri aktarımının temel sürecini yönetir.
2. RTCP: Veri alışverişi sırasında paketleri böler. Her pakete zaman damgaları, sıra numaraları ve hata düzeltme bilgileri ekler.

Basit bir ifadeyle, RTCP belirli yönleri kontrol ederken RTP, paketleri hedeflerine taşıyan ve teslim eden bir teslimatçı gibi davranır. Bu protokollerin birbirini tamamlamasının nedeni budur.

Gerçek Zamanlı Aktarım Protokolünün Paket Yapısı

Bir oturumda sağlanan veri türü için beş farklı paket türü vardır:

1. SR (Sender Report)

Aktif gönderen katılımcılar için iletim ve alım istatistiklerini içerir.

2. RR (Receiver Report)

Bir oturumda alıcı olan ancak etkin gönderen olmayan katılımcılara ilişkin alım istatistiklerini içerir.

3. SDES (Source Description)

Bu protokol, kaynak adı, e-posta, telefon numarası vb. gibi çeşitli bilgi parçalarını açıklar.

4. BYE

İstasyonun bir oturuma katılımının sona erdiğini belirtmesine olanak tanır.

5. APP

Uygulamaya özel belirli bir sinyal paketidir.

Gerçek zamanlı aktarım protokolü, RTP akış kontrolü için bir oturumdaki üye sayısını belirler. Bu sayede değerlendirmeler yaparak SR veya RR bilgi aralığını hesaplar.

Sonuçta üye sayısı arttıkça ağın durumuna göre her birine oturuma erişim hakkı veriyor. Yani iki kişi sesli oturumdaysa her 5 saniyede bir paket gönderecektir. Dört kişilik bir oturum için ise her 10 saniyede bir paket gönderir. Bu durumda en sık gönderilen RTCP paketleri SR ve RR’dir.

RTCP Avantajları ve Dezavantajları

Şimdi RTCP’nin veri aktarımındaki bazı avantaj ve dezavantajlarını inceleyelim:

Artıları

1. Veri Akışında Kaliteyi Sağlar

Anlık veri akışlarındaki bilginin kalitesini izler ve kontrol eder. Sunumun çok daha iyi hale getirilmesi, seansa katılan kişilerin sunumdan daha fazla keyif almasını sağlar. Böylece olası gecikmelerin veya paket kayıplarının önüne geçilir.

2. Sorunları Algılar ve Hatayı Düzeltir

Bir oturum sırasında bağlantı hakkında bilgi toplamak, hataları tanımlar ve düzeltir. Sonuç olarak canlı oturumların stabilitesini artırır.

3. Ağ Yönetiminde Kolaylık Sağlar

RTCP, oturum verilerini dikkatli bir şekilde toplayarak ağ yöneticilerine ve yazılım geliştiricilere birçok yararlı bilgi sağlar. Bu şekilde RTCP’nin temel özelliklerini görebiliriz. Böylece ağ yönetimi ve geliştirme görevlerini kolaylaştırır.

Eksileri

1. Bant Genişliğini Tüketiyor

Gerçek zamanlı aktarım protokolü, bir oturum sırasında verileri ileri geri göndererek bant genişliğini zorlayabilir. Bu nedenle iyi bir konuşma kalitesi için yüksek hıza ihtiyaç vardır. Ancak internet hızı yavaş olan kişiler kalite sorunları yaşayabilir.

2. Ek Güç Gerekir

Oturumu aktif tutmak için trafiği kontrol eder. Bu nedenle daha fazla donanım kaynağı gerektirir.

3. Yapılandırma Zor

RTCP’nin etkili bir şekilde çalışabilmesi için birçok ayrıntılı süreçten geçmeniz gerekir. Bu yüzden yapılandırmak daha fazla zaman alır.

RTCP Kullanım Alanları

RTCP protokolünün kullanımları kişisel ihtiyaçlara göre değişiklik gösterebilir. Ancak en yaygın amaçları şunlardır:

• VoIP (IP Üzerinden Ses) ve Video Konferans Uygulamaları

RTCP, VoIP ve video konferans uygulamalarında en belirgindir. Bu sayede web’e bağlanan tüm üyeler birbirleriyle gerçek zamanlı görüşme yapabilir.

• WebRTC (Web Real-Time Communication)

Kullanıcılar, sesli ve görüntülü aramalar, dosya paylaşımı veya ekran paylaşımı gibi amaçlara ulaşmak için web tarayıcılarından WebRTC’yi kullanır.

• IP ve Telefon Santralleri

IP ve PBX tabanlı telefon sistemlerinde ses kalitesini en üst düzeye çıkarmak için RTCP kullanırlar.

• Oyun Uygulamaları

Çevrimiçi PC oyunlarında bant genişliğini optimize etmek için bu protokolü kullanıyorlar.

• IP Kameralar ve Güvenlik Sistemleri

Güvenlik sistemlerinde IP kameraların görüntüleri gerçek zamanlı olarak işlemesi gerekir. Canlı video kalitesini artırmak için bu normu kullanmalarının nedeni budur.

• Teletıp Uygulamaları

Tıpta RTCP, doktorların hastaları uzaktan görmesine yardımcı olur. Bu, doktorların ve çocukların kolayca konuşabileceği ve harika vakit geçirebileceği anlamına gelir.

RTCP Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS – FAQ)