FTP Nedir, Ne İşe Yarar?

FTP (File Transfer Protocol – Dosya Transferi Protokolü) 16 Nisan 1971 tarihinde Abhay Bhushan tarafından MİT kaynakları araştırmaları için geliştirildi ve 1985’te RFC 959‘da tanımlandı.

FTP (Dosya Transfer Protokolü) Nedir?

Bir İnternet ana bilgisayarına (host) erişmek ve daha sonra bu ana bilgisayar ile kullandığınız bilgisayar arasında dosya aktarmak için kullanılan protokoldür.

Bu protokol, iki bilgisayar arasında dosya aktarımına izin veren bir protokoldür. Bir protokol olmasına rağmen, aynı zamanda bir programdır. Bir program aracılığıyla bu protokolü kullanarak dosyaları iki bilgisayar arasında aktarabilirsiniz.

Aynı zamanda bu protokolü işlemek için kullanılan programın adıdır. Dosya aktarım protokolü, istemci/sunucu mimarisini temel alır. Bu nedenle, bilgisayarınızda bir istemci programı çalıştırır ve ana bilgisayarında çalışan bir sunucu programına bağlarsınız.

Bilgi işlemde, istemci-sunucu mimarisine dayalı olarak bir TCP (İletim Kontrol Protokolü) ağına bağlı sistemler arasında dosya aktarımı için bir ağ protokolüdür. İstemci bir bilgisayardan, her bilgisayarda kullanılan işletim sistemine bakılmaksızın, sunucudan dosya indirmek veya dosya göndermek için bir sunucuya bağlanabilirsiniz.

Güvenlik

FTP hizmeti, normalde ağ bağlantı noktası 20 ve 21 kullanılarak, TCP/IP ağ katmanı modelinin Uygulama katmanı tarafından kullanıcıya sunulur. Bununla ilgili temel sorun, maksimum bağlantı hızı sunmak üzere tasarlanmasıdır. Ancak maksimum güvenlik değildir, çünkü kullanıcının sunucudaki oturum açma adı ve şifresinden herhangi bir dosyanın aktarılmasına kadar tüm bilgi alışverişi, herhangi bir şifreleme türü olmadan düz metin olarak yapılır, böylece olası bir saldırgan bu trafiği yakalayabilir, sunucuya erişebilir veya aktarılan dosyalara uygun olabilir.

FTP programı bir UNIX destek hizmeti olarak ortaya çıktı, ancak bugün sürümler neredeyse en popüler işletim sistemleri için kullanılabilir. Geleneksel UNIX FTP programı metin tabanlı bir komut işlemcisi başlatır; ancak, en modern sürümlerde aşağı açılır menüler veya aşağı açılır menüler içeren bir grafik kullanıcı arabirimi kullanılır. Genel fikir birliği, grafik sürümlerin kullanımının daha kolay olduğunu göstermektedir; ancak, bir şeylere hakim olduktan sonra, fantezi olmasa da, komut işlemcisi tabanlı sürümler genellikle daha hızlıdır.

Bu sorunu çözmek için, SSH (Güvenli Ana Bilgisayar Protokolü) paketine dahil olan SCP ve SFTP gibi uygulamalar, dosya aktarımı için ancak tüm trafiği şifrelemek için kullanışlıdır.

Tarihi

1968’de ARPANET, paket anahtarlama yoluyla birbirlerine bilgi ileten birkaç bilgisayardan oluşan küçük bir ağ olarak doğdu ve üç yıl sonra bir grup MIT araştırmacısı ilk “Protocol for the transmission of files on the Internet/İnternette dosya aktarımı için Protokol” önerisini sundu (RFC 114). Çok basit bir e-posta tabanlı protokoldü, ancak gelecekteki Dosya İletim Protokolü’nün temelini attı.

İlk tekliften on beş yıl sonra 1985’te, istemci-sunucu felsefesine dayalı olarak internette dosyaların iletimi için halen yürürlükte olan protokolün geliştirilmesi tamamlandı.

Büyük internet patlaması 1995 yılında gerçekleşti. Bu yıl ticari internetin doğuşu sayılabilir. O zamandan beri büyümesi tüm beklentileri aştı. Bu yıl, World Wide Web, bir önceki yıl Telnet’i popülerlikten geçtikten sonra ağda tercih edilen hizmet haline gelen FTP’yi aştı.

World Wide Web’in ve tarayıcıların gelişiyle, artık karmaşık FTP komutlarını bilmek gerekli değildir, bu protokol, web tarayıcısına bağlanmak istediğiniz sunucunun URL’sini yazarak kullanabilirsiniz.

FTP’nin orijinal sürümü 16 Nisan 1971’de RFC 114 olarak yayınlandı ve daha sonra RFC 765 (Haziran 1980) ve şu anda kullanımda olan RFC 959 (Ekim 1985) ile değiştirildi. Birçoğu, 1985 sürümüne güvenlik uzantıları öneren RFC 2228 (Haziran 1997) ve IPv6 için destek ekleyen ve yeni bir pasif mod türü tanımlayan RFC 2428 (Eylül 1998) gibi alternatifler önerdi.

Modeli

Modelde, PI (user protocol/kullanıcı protokolü) yorumlayıcısı bağlantı noktası 21’de kontrol bağlantısını başlatır. Standart komutlar user-PI/kullanıcı-PI tarafından oluşturulur ve kontrol bağlantısı yoluyla sunucu işlemine iletilir. Standart yanıtlar, komutlara yanıt olarak kontrol bağlantısı tarafından sunucu-PI’den kullanıcı-PI’ya gönderilir.

Bu komutlar, veri bağlantısı (veri bağlantı noktası, aktarım modu, temsil türü ve yapısı) ve dosya sistemindeki işlemin (depolama, alma, ekleme, silme, vb.) parametrelerini belirtir. Kullanıcı veri aktarımı (DTP) işlemi veya başka bir işlemin, sunucunun belirtilen veri bağlantı noktasına (standart veya etkin moddaki bağlantı noktası 20) bağlantıyı başlatmasını ve belirtilen parametrelere dayalı olarak veri aktarmasını beklemesi gerekir.

İstemci ve sunucu arasındaki iletişimin her bilgisayarda kullanılan dosya sisteminden bağımsızdır. Bu nedenle işletim sistemlerinin farklı olması önemli değil, çünkü birbirleriyle iletişim kuran varlıklar PI ve DTP aynı standartlaştırılmış protokolü kullanırlar.

Ayrıca, veri bağlantısının çift yönlü olduğu, yani göndermek ve almak için aynı anda kullanılabileceği ve bağlantının tüm süresi boyunca mevcut olması gerekmediğine dikkat edilmelidir.

   FTP Sunucusu

FTP sunucusu, normalde Internet’e bağlı bir sunucu bilgisayarda çalışan (diğer tür ağlara bağlı olsa da) özel bir programdır. İşlevi, farklı sunucular/bilgisayarlar arasında veri alışverişine izin vermektir. Genellikle, sunucu programları kişisel bilgisayarlarda bulunmaz, bu nedenle bir kullanıcı normalde bir bilgisayara uzaktan bağlanmak ve böylece onunla bilgi alışverişi yapmak için FTP kullanır.

FTP sunucularının en yaygın uygulamaları genellikle müşterilerinizin web sayfalarını ve karşılık gelen dosyalarını yüklemek için bir hizmeti veya bir şirketin sahip olabileceği önemli dosyalar için bir yedekleme sunucusu olarak kullandığı web barındırmadır. Bunun için, verilerin SFTP (Güvenli Dosya Aktarım Protokolü) gibi şifreli olarak iletilmesi için iletişim protokolleri vardır.

   FTP İstemcisi

Bir tarayıcıda FTP işlevi yoksa veya uzak bir bilgisayara dosya yüklemek istiyorsanız, bir  istemci programı kullanmanız gerekir. Bir istemci programı, kullanıcının bilgisayarında yüklü olan ve bir sunucuya bağlanmak ve dosyaları indirmek veya yüklemek için bu protokolü kullanan bir programdır.

Bir FTP istemcisi kullanmak için dosyanın adını, bulunduğu bilgisayarı, dosyayı aktarmak istediğiniz bilgisayarı ve içinde bulunduğu klasörü bilmeniz gerekir.

Bazı temel konsol modu FTP istemcileri Microsoft Windows, DOS, GNU/Linux ve Unix gibi işletim sistemlerinde yerleşik olarak bulunur. Ancak, ek seçenekler ve grafik arabirimleri olan istemciler de kullanılabilir. Birçok tarayıcıda zaten entegre edilmiş olsa da, bir istemci programı kullanarak anonim olmayan sunuculara bağlanırken daha güvenilirdir.

   Anonim Erişim

Anonim FTP sunucuları, hizmetlerini tüm kullanıcılara özgürce sunar ve ‘Kayıtlı Kullanıcı’ veya kullanıcı hesabına sahip olmak zorunda kalmadan dosyalarına erişmelerini sağlar. Herkesin her kullanıcı için bir hesap oluşturmak zorunda kalmadan belirli bilgilere erişmesine izin vermek web hizmetinin dışında en uygun yoldur.

Bir sunucu sadece “anonim” kelimesini yazarak ‘anonim FTP’ servisine sahipse, kullanıcı istendiğinde o sisteme erişiminiz olur. Önceden ayarlanmış bir parola gerekmez, ancak o an için yalnızca bir tane girmeniz gerekecek, normalde kendi e-posta adresinizi kullanacaksınız.

Normal bir kullanıcıdan daha az ayrıcalığa sahip olmasına rağmen, FTP dosyalarına erişmenin tek yolu budur. Normalde yalnızca varolan dosyaları okuyabilir ve kopyalayabilirsiniz, ancak değiştiremez veya yenilerini oluşturamazsınız. Normalde, büyük dosyaları depolamak için anonim bir FTP sunucusu kullanılır. programlar ve web sayfası sunucuları (HTTP) gibi kullanıcının makinesine aktarılmazsa yararsız olan dosyalar çevrimiçi okumaya yönelik metin bilgilerini saklamak için ayrılmıştır.

   Web Tabanlı FTP istemcisi

“WEB tabanlı bir FTP istemcisi”, Web Tarayıcısı üzerinden başka bir uygulamaya gerek kalmadan erişebileceğimiz bir FTP İstemcisi’nden başka bir şey değildir. Kullanıcı bir sunucunun içeriğini listeleyen bir web sunucusuna (HTTP) erişir. Kullanıcı HTTP üzerinden bir web sunucusuna bağlanır ve web sunucusu FTP üzerinden sunucuya bağlanır. Web sunucusu, bilgileri 20 ve 21 numaralı bağlantı noktalarındaki FTP sunucusundan kullanıcının gördüğü 80 HTTP bağlantı noktasına geçirerek aracı görevi görür.

Her zaman evden uzakta olduğumuz, bir dizüstü bilgisayar taşımadığımız zamanlar vardır ve bir kamu erişim bilgisayarından, bir arkadaştan, işten, üniversiteden bazı acil görevleri gerçekleştirmemiz gerekir.

En yaygın olanı, ihtiyacımız olan uygulamaların yüklü olmaması ve çoğu durumda bunları yüklemek için gerekli izinlerden bile yoksun olmamızdır. Diğer zamanlarda harici sunuculara erişmemize izin vermeyen bir Proxy veya Güvenlik Duvarının arkasındayız.

Web tabanlı istemci ile, uzak FTP sunucusuna başka bir WEB taraması yapıyormuş gibi erişebiliriz. En popüler Web tabanlı FTP İstemcilerinden biri Net2Ftp‘dir. Web tabanlı bir FTP istemcisi ile dosya ve dizin oluşturabilir, kopyalayabilir, yeniden adlandırabilir ve silebilirsiniz.

   Dosya Aktarım Türleri

Bir dosyayı ağ üzerinden nasıl taşımamız gerektiğini bilmek önemlidir. Uygun seçenekleri kullanmazsak dosya bilgilerini yok edebiliriz. Bu nedenle, FTP uygulamasını yürütürken, bu komutlardan birini kullanmayı (veya ilgili seçeneği grafik arabirimli bir programa koymayı) hatırlamamız gerekir:

• ASCII

Yalnızca yazdırılabilir karakterler içeren dosyaları (ASCII dosyaları, sözcük işlemcisinden kaynaklanan dosyalar değil), örneğin HTML sayfaları aktarmak, ancak içerebilecekleri resimleri aktarmak için uygundur.

• Binary/İkili

Bu tür, sıkıştırılmış dosyalar, bilgisayar yürütülebilir dosyaları, görüntüler, ses dosyaları söz konusu olduğunda kullanılır.

   Özetçe

Uzak bilgisayara bu protokol ile bağlanarak, hem klasörleri hem de dosyaları listeleyebilir ve bilgisayarınıza indirebilirsiniz. Başka bir kullanım örneği ise, Web Sunucusu’na erişerek dosyaları kolayca yükleyebilir veya indirebilirsiniz.

Kısacası, istemci ile sunucu arasında bir bağlantı kurduktan sonra, sunucudaki dosyalarda herhangi bir değişiklik yapabilirsiniz. Yani, bu dosyaları silebilir veya düzenleyebilirsiniz.

Ayrıca, dosyaları aktarırken, bir kullanıcı adı ve şifre gereklidir. Ancak, bazı durumlarda ortak bir genel erişim sunucusu kurmak için Anonim bir hesap oluşturulabilir.

Bu dosya transfer protokolü TCP kullanır ve varsayılan olarak IANA tarafından atanan 21 bağlantı noktası kullanır.

Dosya Aktarım Protokolü Ne Zaman Kullanılır?

Bu protokol güvensiz olmasına rağmen, günümüzde hala kullanılmaktadır. Örneğin, iki konum arasında dosya transferi yapmak için dosya aktarım protoklünü kullanabilirsiniz. Eğer daha küçük boyutlu dosyalarınızı transfer etmek istiyorsanız, bu işlemi E-posta ile de yapabilirsiniz.

Başka bir kullanım örneği ise; Ağ cihazlarını güncellemek veya yapılandırma dosyalarını yedeklemek ve güncellemek için kullanılır.

Windows 10’da CMD’de FTP Komutu Nasıl Kullanılır?

Windows işletim sistemlerinde CMD komut istemi ile bu protokolü basitçe kullanabilirsiniz.. Alttaki komut, sunucuya bağlantı kurmak için kullanılır.

C:\> ftp
ftp> open ftp.WEBSITENAME.com
Copy

File Transfer Protocol Komutları

CMD‘deki FTP komutlarını bilmeniz ve anlamanız gerekir. Windows Komut İstemi’nde kullanabileceğiniz komutlar aşağıdaki gibidir.

Cd: Dizini değiştirmek için kullanılır.
Cd ..: Bir önceki dizine geçmek için kullanılır.
Pwd: Dizinin yolunu belirtmek için kullanılır.
Dir: Dosyaları listelemek için kullanılır.
Ls: Dosyaları kısaca listelemek için kullanılır.
Get: Dosyayı almak için kullanılır. (Dosya transferi)
Put: Dosya göndermek için kullanılır. (Dosya transferi)
Mget: Birden fazla dosya almak için kullanılır.
Mput: Birden fazla dosya göndermek için kullanılır.
Ascii: ASCII'nin transfer modu olarak kullanıldığını belirtmek için kullanılır.
Binary: BINARY'yi transfer modu olarak belirlemek için kullanılır.
Delete: Bir dosyayı silmek için kullanılır.
Mkdir: Yeni bir dizin oluşturmak için kullanılır.
Rmdir: Boş bir dizini silmek için kullanılır.
Help: Kullanılabilir komutları listeler.
Lcd: Yerel makinedeki dizini FTP'den çıkmadan değiştirmek için kullanılır.
Close: Sadece FTP'den çıkmadan bağlantıyı kapatır.
Quit: FTP'den tamamen çıkmak için kullanılır.
Copy

Dosya Transferi İçin Ücretsiz Programlar

Dosyalarınızı yapılandırmak için büyük kolaylık sağlayan ücretsiz FTP programları da vardır. Bunlar;

1. FileZilla (Windows ve Mac Uyumlu.)
2. Cyberduck (Windows ve Mac Uyumlu.)
3. FireFTP (Windows ve Mac Uyumlu.)
4. FreeFTP (Windows Uyumlu.)
5. WinSCP (Windows Uyumlu.)

En çok kullanılan ve önerilen program FileZilla’dır…

SFTP Nedir?

SFTP (Güvenli Dosya Aktarım Protokolü), güvenilir bir veri akışı üzerinden dosya aktarımı ve manipülasyonu sağlayan uygulama düzeyinde bir protokoldür. Verilere güvenlik sağlamak için SSH ile birlikte kullanılır ve diğer güvenlik protokolleriyle kullanılmasına izin verir.

   SFTP Özellikleri

• Uzak dosyalarda farklı işlemlerin yapılmasını sağlar.
• Çoğu platformda SFTP sunucuları bulunmasına rağmen Unix platformlarında daha sık uygulanır.
• Ayrı bir protokol olacak şekilde tasarlanmıştır.
• Henüz bir İnternet standardı değil.
• En yaygın kullanılan sürüm, popüler SFTP OpenSSH sunucusu tarafından çalıştırılan sürüm 3’tür.
• Sürüm 4’te, Unix platformuna olan bağlantılarını azalttı, bu yüzden birçok Windows uygulamalarını SFTP sunucularına dayandırdı.
• SFTP, 22 numaralı TCP bağlantı noktasını kullanır.
• Aktarımdaki güvenlik doğrudan SFTP protokolü tarafından değil, SSH veya bu durumda bu amaçla kullanılan protokol tarafından sağlanır.
• Dosyaları yüklemek için, aktarılan dosyalar zaman gibi temel nitelikleriyle ilişkilendirilebilir, ikincisi ortak FTP protokolüne göre bir avantajdır, çünkü orijinal tarihe dosyaları dahil etmek için herhangi bir kredisi yoktur.
• SFTP programları geleneksel FTP programlarına benzer etkileşimli bir arabirim kullanan istemcilere sunar.

   SFTP Kullanımı

• Güvenli bir etkileşimli FTP oturumu açmak için kullanılabilir. Güvenli bir şifreli bağlantı kullanması dışında FTP’ye benzer.
• Kimlik doğrulaması yapıldıktan sonra, FTP komutu tarafından kullanılan kümeye benzer bir komut kümesi kullanabilirsiniz.
• Shell’de man SFTP komutunu çalıştırarak, tüm komutların bir listesini alabilirsiniz.

   Son Söz

Bu yazımızda, Dosya Aktarım Protokolü hakkında kısaca bilgiler verdik. Bu protokol hızlı bir dosya aktarımı sağlasa da, güvensiz bir protokoldür. Bu nedenle, bu protokolü kullanmaktan ziyade güvenli bir veri transferi sağlayan Güvenli FTP (SFTP) veya SSH kullanmanızı öneririz. Bizi takip ettiğiniz için teşekkürler!

   İlgili Yazılar

♦ SSH Kullanımı
♦ Telnet Nedir?
♦ DNS Değiştirme
♦ NAT Nedir?
♦ Sysprep Nedir?